"Er zijn ruim 200 onderzoeken naar koffie en de klimaatverandering. En geen van die onderzoeken brengt goed nieuws", zegt Aaron Davis. Hij is verbonden aan de Royal Botanic Gardens in Londen en onderzoekt al 30 jaar alles wat met koffie te maken heeft. "Koffie vereist zeer specifieke klimaatomstandigheden en als die er niet zijn, gaat het slecht. De kwaliteit, de smaak en het uitzicht van de koffie gaan achteruit."

"Waar ik ook ben, in Afrika, Madagascar of Azië, heeft iedereen het over klimaatverandering en veranderingen in het weerpatroon. Soms is dat zeer existentieel. Sommige boeren staan op het punt om te stoppen met koffie omdat het klimaat zo ingrijpend is veranderd. Veel van hen zullen dit jaar of volgend jaar geen koffie verkopen omdat ze er gewoon geen meer hebben."

"Er zijn ongeveer 60 landen die op grote schaal koffie exporteren, en zo'n 20 landen voor wie het het belangrijkste exportproduct is", weet Davis. "Als die geen koffie exporteren, zijn de gevolgen enorm. En vergeet niet dat koffie wordt verhandeld in dollars. Voor veel landen is dat een manier om de buitenlandse valuta te verkrijgen die hun economie draaiende houden. Het is essentieel voor minstens een dozijn landen." 

Nu de vraag naar koffie wereldwijd stijgt en de oogsten mislukken, dreigt er schaarste. Daardoor gaat de prijs voor de koffie van hoogste kwaliteit de lucht in. "Mensen die goede koffie willen, willen meer betalen. Maar de gemiddelde consument niet. De prijs wordt lager gehouden. Dat gaat maar even goed. Daarna moet je de kosten toch doorrekenen aan de consument."

"Ik denk dat we meer voor onze koffie moeten betalen, en de extra opbrengst van die prijsverhoging moet naar de boeren gaan. Want zonder producenten hebben we geen koffie-industrie."

Op zich wordt de boer wel degelijk beter van die stijgende prijzen, zegt koffiemakelaar en -importeur Jean Heylen. Hij is net terug uit Colombia. "De markt is vandaag heel volatiel, waardoor de prijzen ook grotere hoogten maken. Dat heeft een impact op alle spelers in de ketting."

De boer is de eerste schakel van die ketting. Daarna volgen de importeurs, en uiteindelijk de koffiebranders. "De koffiebranders moeten het kunnen doorrekenen aan de consument, maar dat lukt niet altijd. Ik denk dat vooral zij het op dit moment zeer moeilijk hebben om hun marges te behouden. Zij willen natuurlijk ook niet uit de markt geprijsd worden. Maar de koffieboer, die verdient vandaag veel meer dan een paar jaar geleden."

De Belg is een grote koffiedrinker. Wereldwijd zitten we in de top-10, gerekend in kopjes koffie per inwoner. Zullen we meer moeten betalen voor onze koffie?

Voor de prijs van een kop koffie die je in de koffiebar bestelt, is "de impact minimaal", zegt Heylen. "De productiekost is ongeveer 35 eurocent per kop. Maar je betaalt als klant natuurlijk veel meer." Dat heeft veel meer te maken met de loonkosten van het personeel dan met de prijs van de koffie. "De loonindexering in België heeft, denk ik, een veel grotere impact."

Wie zijn koffie in de supermarkt koopt, zal de prijsstijgingen dan weer wél voelen.

De boeren experimenteren wel met nieuwe teeltmethoden en variëteiten, maar de problemen zullen zichzelf niet zomaar oplossen. "De klimaatverandering gebeurt niet van vandaag of morgen. Die is al een tijd aan de gang."

"Ik geef altijd het voorbeeld van Peru. Als je 15 jaar geleden de beste kwaliteitskoffie uit Peru wou aanbieden, dan kwam die uit de provincie Chanchamayo. Vandaag wil je eigenlijk geen koffie meer uit die regio. De koffiegrens voor goede kwaliteit is gestegen naar Cajamarca, een regio waar je 20 jaar geleden amper koffie vond."

Zullen we dan ook moeten wennen aan andere koffiesmaken? "Technologisch valt dat wel op te lossen, denk ik. Koffie is de pit van een kers. Die wordt bewerkt door fermentatie, gewassen en gedroogd in de vrucht. Men is volop bezig om dat hele proces nog beter op punt te stellen. Er worden nu ook gisten en enzymen gebruikt. Daar wordt veel meer aan gewerkt om het eindresultaat te verbeteren of te veranderen."

"Het is een beetje zoals met wijn: daar zijn nu ook andere smaken van. Wat is dan nog het beste? Je blijft wel kwaliteit hebben. Voor de massamarkt zijn er oplossingen."

bron: vrt, Bram Vandeputte, Vincent Merckx